چالش های ترجمه و نکاتی برای حرفه ای شدن

برای حرفه ای شدن لازم است چند نکته را رعایت کنید. مفهوم متن را درک کنید و در انتقال مفاهیم، امانت داری را بر ترجمه تحت الفظی ترجیح دهید. با اصطلاحات و عبارت‌های عامیانه، لغات تخصصی هر حوزه تخصصی و علمی و لغات فارسی معیار آشنایی داشته ‌باشید. در ابتدای راه، سعی کنید ترجمه های عمومی را انجام دهید.

ترجمه، دارای فنون و قواعد ثابتی است. به این ترتیب نمی توان گفت هرکس که آشنایی متوسطی با زبان انگلیسی داشته‌ باشد، نمی‌تواند مترجم خوبی باشد. برای حرفه ای شدن صرفاً لازم است به قواعد و اصول ترجمه تخصصی تسلط داشت. یک مترجم حرفه ای باید به دستور زبان‌های مبدأ و مقصد مسلط بوده و اصطلاحات زبان مبدأ، مبانی علمی موضوع متن و اصول حرفه‌ای ترجمه را بداند.

مترجم حرفه‌ای، فردی است که به درجه‌ای از دانش تخصصی رسیده است که قادر به ترجمه تخصصی متون علمی رشته تحصیلی خود است. در هر دو صورت، چنانچه به شغل مترجمی تمایل دارید، بدانید که در ابتدای راه هستید و آموزش‌ها و نکات بسیاری را باید فرا بگیرید. 

1- آغاز کار

مسلم است که هر مترجم حرفه‌ای، روزی مترجم مبتدی بوده و با کسب دانش و تجربه بیشتر، به مهارت‌های پیشرفته ترجمه، دست یافته‌است. لذا توصیه می‌شود به عنوان یک مترجم مبتدی، ترجمه را از متون عمومی شروع کنید و پس از کسب مهارت‌های لازم، اقدام به ترجمه تخصصی نمایید.

2- ترجمه مفهومی را بر ترجمه تحت الفظی ترجیح دهید

به جای آنکه جملات را عیناً به فارسی ترجمه کرده و یک ترجمه تحت الفظی انجام دهید، مفهوم را بیان کنید. برای این کار لازم است مفهوم متن انگلیسی را به صورت کاملاً درست و دقیق درک کنید. رعایت اصل امانت در نقل کردن مطالب، از مسئولیت‌های یک مترجم می باشد. به عبارت دیگر دقت کنید در هنگام انتقال مفاهیم، تحریفی رخ ندهد. به عنوان مترجم، مسئول هستید مفهوم دقیق و درست متن انگلیسی را منتقل نمایید.

3-معنی متناسب با متن را پیدا کنید

همانطور که می دانید اکثر کلمات انگلیسی، دارای معانی متعددی هستند و شما به عنوان مترجم موظف هستید معادل مناسب را انتخاب کنید. در صورتی که معادل مناسب انتخاب نکنید، دچار گرته برداری شده اید. به عنوان مثال جمله زیر را در نظر بگیرید.

His father suffers from heart disease

مسلماً معادل «رنج بردن» برای واژه suffer from در ذهن همگی ما جا افتاده. ولی اگر این جمله را ترجمه کنیم: «پدرش از بیماری قلبی رنج می برد» کاملا اشتباه است. با جستجو در دیکشنری متوجه می شویم یکی از معادل ها برای این واژه مبتلا شدن است. پس درست آن است که بنویسیم «پدرش به بیماری قلبی مبتلاست».

در برخی موارد نیز، معانی یک کلمه تاحدی به هم نزدیک است که انتخاب معنی درست، برای مترجم سخت و پیچیده می‌شود. اگر یک مترجم مبتدی هستید، نگران نباشید.  این مهارت با تمرین ترجمه، به آسانی حاصل می‌شود.

4- اصطلاحات را بدانید

سعی در شناخت اصطلاحات، عبارت‌های عامیانه، ضرب‌المثل‌ها و استعاره‌های پرکاربرد زبان انگلیسی داشته باشید. اینگونه میتوانید معنی و مفهوم دقیق متن را درک کنید. استفاده از اصطلاحات کمیاب، احتمال کمتری دارد؛ از این رو دانستن تمام اصطلاحات و ضرب المثلهای زبان انگلیسی، برای شما، حیاتی نبوده و تنها شناخت پرکاربردترین آن‌ها کفایت می کند. همچنین این نکته را نیز در نظر داشته باشید که با توجه به تفاوت فرهنگ ها، ترجمه اصطلاحات، حاصل از ترجمه تک تک لغات تشکیل دهندة آن نیست. به مثال زیر توجه کنید:

ما در زبان فارسی اصطلاح «از سیر تا پیاز» را داریم؛ اما آیا معادل انگلیسی این اصطلاح، From garlic to onion است؟ قطعا اگر این اصطلاح را به یک انگلیسی زبان بگویید، اصلاً متوجه معنی آن نمی شود. علت این موضوع تفاوت های فرهنگی است. معادل انگلیسی از سیر تا پیاز در انگلیسی From A to Z می باشد. پس باید به این موضوع در امر ترجمه دقت نمود.

5- اشکالات متن را تصحیح کنید

به هر دلیلی ممکن است متن مبدأ، دارای مشکلات ساختاری یا قواعد گرامری باشد. سعی کنید در حد امکان، آن مشکلات را برطرف کنید زیرا تا زمانی که متدا مبدا دارای اشکال باشد، متن مقصد صحیحی نخواهید داشت. این موضوع بیشتر در مورد مقالات و قراردادهای شرکتها در ترجمه فارسی به انگلیسی صدق می کند.

6- لحن متن را رعایت کنید

مسلماً لحن یک متن علمی با لحن یک متن داستانی تفاوت دارد. میزان رسمیت متون مختلف را در نظر بگیرید و در متن مقصد رعایت کنید.  

7- برخی کلمات معادل فارسی ندارند

برخی کلمات معادل فارسی ندارند. پس سعی نکنید هر طور شده آنها را ترجمه کنید. مثلا در متن مربوط به علوم کامپیوتر، واژه Windows نیازی به ترجمه به  “پنجره‌ها” ندارد و در صورتی که ترجمه شود، کاملاً نادرست است. 

8- در صرف زمان خساست به خرج ندهید

شما به عنوان یک مترجم مبتدی، باید متنی را که ترجمه کرده‌اید، مرور کرده و ویرایش کنید. هر جمله ای را که می‌نویسید، چندین بار بخوانید. متن خود را از لحاظ دستور زبان فارسی، شیوایی بیان و امانت داری از متن مبدأ، بررسی کنید.

9- تجربه بر درآمد ارجحیت دارد

در ابتدای این مسیر، به دنبال درآمد نباشید. مبلغ را کمی تعدیل کنید تا بتوانید با مشتریان بیشتری تعامل کنید. این کار، مزایای بسیاری برای شما دارد. اول آنکه می‌توانید با پذیرفتن ترجمه‌های بیشتر، تجربه خود را افزایش دهید و در نتیجه، به علم ترجمه خود بیفزایید. سپس آنکه مشتریان بیشتری جذب می‌کنید که این کار از لحاظ اقتصادی نیز برای شما مفید است.